Các tâm lý thường gặp ở Trader

Khung bậc cảm xúc trong đầu tư

Tỷ phú Warren Buffett với phương pháp đầu tư giá trị từng phát biểu rằng: "Hãy tham lam khi người khác sợ hãi, và hãy sợ hãi khi người khác tham lam". Câu nói cho bất kỳ ai giao dịch trên thị trường đều phải nằm lòng. Một khi anh em đầu tư, thì tâm lý giao dịch đóng vai trò tối quan trọng. Tuy nhiên, trên thực tế không phải bất kỳ Trader nào cũng hiểu rõ, áp dụng và kiếm soát tâm lý dễ dàng.
Chuỗi cung bậc cảm xúc mà Trader cần biết sau đây nhé:

Khung bậc cảm xúc theo dạng hình sin 1 gồm 8 cảm xúc khác nhau, gồm:

Tâm lý lạc quan: Khi bước vào đầu tư, tâm lý lạc quan là bậc cảm xúc đầu tiên của bất kỳ ai. Với một triển vọng tích cực được về nên thì chúng ta có xu hướng phấn chấn, dễ dàng ra quyết định giao dịch. Tâm lý này thường xuất hiện khi thị trường đi vào xu hướng Uptrend.

Niềm tin: Bên cạnh lạc quan, yếu tố niềm tin của các nhà đầu tư luôn được thể hiện rõ khi thị trường Uptrend. Chẳng hạn, khi bạn nảy ra một vài ý tưởng về việc mua cổ phiếu và từ đó tạo rót vốn liên tục để kỳ vọng vào mức sinh lãi cao hơn.

Hưng phấn: Hưng phần chính là khung bậc cảm xúc ở mức rủi ro cao nhất trên thị trường. Khi chúng ta đang ở trạng thái hưng thì mọi quyết định đầu tư được xem như phi lý trí. Khi đó, chúng ta nhồi lệnh, mua đuổi và mua bất chấp một cách dễ dàng, nhanh chóng. Chính vì cảm xúc quá đỗi hưng phấn ấy, nhiều người đang quên đi rủi ro mà họ đang sắp gặp phải. Họ tin rằng mọi giao dịch trên thị trường đều dễ dàng sinh lợi nhuận. Từ đó, tạo thành làn sóng tăng mạnh trên thị trường, nhà nhà người người đổ xô rót tiền vào thị trường tài chính, chứng khoán, Forex, tiền ảo.

Lo lắng: Xảy ra khi nhà đầu tư bắt đầu ngờ vực về số tài sản mình đang nắm khi cảm thấy nguy cơ thua lỗ đang đến gần. Nhưng thực tế cho thấy, sau hưng phấn, cảm xúc lo lắng thường bị các nhà đầu tư phớt lờ đi, chỉ vì đơn giản "Thế nào cũng tăng lại mà!”. Khi đó, dấu hiệu thị trường đảo chiều vẫn chưa thực sự rõ nét và nhà đầu tư rất hiếm khi bán cổ phiếu trong giai đoạn này.

Sợ hãi: Khi thị trường càng trở nên biến động phức tạp, khó lường trước được, các nhà đầu tư bắt đầu với tâm lý e dè, sợ hãi đặt lệnh và bắt đầu suy nghĩ kỹ lưỡng hơn. Họ bắt đầu nghĩ rằng, những cổ phiếu, tiền ảo hay cặp đồng tiền đó không thể tăng trở lại nữa. Khi đó, thị trường có dấu hiệu Downtrend rõ rệt và bắt đầu hiện tượng bán xuất hiện.

Tuyệt vọng: Khi làm vào sợ hãi, các nhà đầu tư dần chuyển sang cảm xúc tuyệt vọng. Nhường như không còn cách nào để hành động với số tài sản mà họ đang nắm giữ. Thua lỗ triền miên, nợ vay chồng chất, tâm lý bất ổn....và mọi thứ đi theo chiều hướng đi xuống và họ bắt đầu hành động một cách thiếu suy nghĩ. Đây có thể nói chính là biểu hiện cuối cùng và đáng sợ nhất trong đầu tư. Khi tuyệt vọng, thị trường bắt đầu bản thảo và xu hướng Downtrend càng rõ rệt với hàng loạt cứ lao dốc không ngừng. Nhà đầu tư không còn bất kỳ với hy vọng với việc có thể hòa vốn.

Hoảng loạn: Đến lúc khi cạn kiệt suy nghĩ, các nhà đầu tư chuyển sang bán tháo, bán lỗ bằng mọi giá. Tuy nhiên, đến với cảm xúc này thì có lẽ nhà đầu tư cũng đã mất mát quá a nhiều với hàng loạt quyết định trước đó.

Tức giận: Sau khi trải qua các giai đoạn, hoảng loạn và tuyệt vọng thì tiếp đến nhà đầu sẽ dễ bị kích động và nóng giận. Họ thua lỗ, và liên tục đổ lỗi cho thị trường chứng khoán, cho sàn môi giới, cho khả năng lãnh đạo của cơ quan cấp cao. Từ đây một loạt các Trader rời khỏi thị trường

Nguyên nhân dẫn đến các vấn đề tâm lý trong giao dịch

Ảnh hưởng từ đám đông: Tâm lý đám đông dùng để chỉ nhà đầu tư hành không hành động theo lý trí của mình mà dựa vào đám đồng để thực hiện mua bán, chẳng hạn người khác mua vào thì mình cũng mua vào và ngược lại. Chính hiệu ứng này sẽ dẫn đến tình trạng nhà đầu tư quá hưng phấn hoặc quá sợ hãi. Gây tình trạng bong bóng, hoảng loạn bán tháo trên thị trường. Đặc biệt, khi thị trường tiêu cực, hiệu ứng dây chuyền (Hiệu ứng Domino) tạo ra một chuỗi giảm sâu liên tục gây thiệt hại rất lớn cho các nhà đầu tư.

Thiếu hiểu biết: Hiện nay, trên báo đài phản ánh rất nhiều về tính trạng các nhà đầu tư rất dễ bị dẫn dụ bởi lời chào mới của các Broker lừa đảo dẫn đến tiền mất, tật mạng. Như Paul Clitheroe từng nói: “Đầu tư vào chính bản thân mình. Kiến thức và kinh nghiệm là động cơ cho sự giàu có". Do đó, trên thị trường Forex, việc thu nạp kiến thức thông tin giúp chúng ta có nền tảng vững chắc trong giao dịch luôn luôn là điều kiện tiên quyết cho bất kỳ Trader nào.

Hiệu ứng FOMO (Fear of Missing Out): sự lo sợ bỏ lỡ khi mua cổ phiếu, tiền ảo dẫn đến tình trạng ồ ạt mua theo một cách mù quáng. Tuy nhiên, kết quả nhận được chỉ là thua lỗ và thua lỗ. Đây là điều hoàn toàn dễ hiểu khi cảm xúc đã chỉ phối toàn bộ hành động và họ cũng chẳng còn đủ tỉnh táo để kịp phân ứng với thị trường khắc nghiệt này.

Quá tự tin hoặc tự ti: Tự tin tạo nên sự chủ quan và tự ti tạo nên tính dè dặt trong đầu tư. Nhiều người muốn chứng tỏ bản thân của họ chẳng kém cạnh ai và liên tục mua bán,
nhồi lệnh, không tuân thủ nguyên tắc và kết qua họ phải chịu thua lỗ. Khác, nhà đầu tư tự ti khi họ không đủ tự tin để bám sát vào chiến lược và kế hoạch giao dịch đã đề ra.

Theo dõi các bài viết và nhận định của Dương Sunny tại đây.