Đóng cửa chính phủ là gì ? Đóng cửa chính phủ liệu có chỉ xảy ra ở Mỹ ? Tác động của nó lên nền kinh tế như thế nào ?

Định nghĩa

Vậy đóng cửa chính phủ là gì. Thực ra, một chính phủ sẽ đóng cửa khi đề xuất ngân sách mới không được thông qua bởi quốc hội chứ không phải một cuộc lật đổ chính trị hay tình trạng đất nước vô pháp nghiêm trọng như nhiều người lầm tưởng. Bên cạnh đó, tình trạng này dễ có một vài sự khác biệt ở những thể chế khác nhau chứ không giống hoàn toàn với thực trạng ở Mỹ, một chủ đề nhận được rất nhiều sự quan tâm gân đây.

Để giải thích kĩ hơn, hãy cùng nhìn vào đi vào ví dụ sau. Nếu Hoa Kỳ là một gia đình thì chính phủ sẽ là bố của một gia đình và quốc hội sẽ có vai trò tương tự như một người mẹ. Người bố(ở đây là chính phủ) sẽ cần chi tiêu để duy trì các hoạt động thiết yếu đối với cả nhà và tiền sẽ được lấy từ ngân sách quốc gia. Nhưng khoản tiền này sẽ không thể được lấy ra trừ khi có sự đồng ý của người mẹ (ở đây là quốc hội). Một khi sự bất đồng quan điểm kéo dài giữa cả hai bên kéo dài, hiện tượng này sẽ được gọi là đóng cửa chính phủ

Thực ra, việc quốc hội không thông qua ngân sách của chính phủ khá phổ biến ở các thể chế đa đảng. Ví dụ như ở các nước như Anh, Pháp và Nhật Bản, dù cũng có thể xảy ra việc ngân sách chưa được phê duyệt, nhưng chính phủ không bị “đóng cửa”. Ở Anh và Nhật, chính phủ có thể tiếp tục chi tiêu tạm thời; ở Pháp, Tổng thống có thể giải tán Quốc hội hoặc áp dụng ngân sách cũ. Vì vậy, “đóng cửa chính phủ” là đặc trưng của hệ thống tổng thống chế như Mỹ, còn các nước nghị viện hoặc bán tổng thống chế chỉ gặp khủng hoảng chính trị, chứ không ngừng hoạt động hành chính.

Lần đóng cửa dài nhất lịch sử

Lần đóng cửa năm nay không phải đầu tiên và có lẽ cũng không phải lần cuối của xứ sở cờ hoa. Một vài ghi nhận về những vụ việc tương tự có thể kể đến như:

1. Năm 1980: lần đầu tiên chính phủ liên bang Mỹ bị “shutdown” dưới chính quyền Jimmy Carter – kéo dài 1 ngày do các cơ quan không được cấp ngân sách.
2. Năm 1995–1996: dưới thời Bill Clinton và Chủ tịch Hạ viện Newt Gingrich, chính phủ đóng cửa nhiều lần (5 ngày từ 14–19 Nov 1995 và 21 ngày từ 16 Dec 1995–6 Jan 1996) do bất đồng về ngân sách môi trường, y tế, giáo dục.
   Wikipedia
3. Năm 2013: chính phủ đóng cửa từ 1–17 tháng 10 2013 (~16 ngày) vì tranh cãi xoay quanh việc cắt hay không cắt khoản chi cho ACA.
4. Năm 2018–2019: đợt đóng cửa dài kỷ lục trước đó: từ 22 tháng 12 2018 đến 25 tháng 1 2019 (~35 ngày), nguyên nhân chính là tranh cãi giữa Tổng thống Donald Trump và Quốc hội về việc dành ngân sách cho bức tường biên giới Mỹ–Mexico.

Ở lần đóng cửa chính phủ lần này, những lý do chính được đưa ra liên quan đến việc Đảng Cộng hòa, kiểm soát Hạ viện, muốn cắt giảm mạnh chi tiêu chính phủ, đặc biệt trong các chương trình xã hội và môi trường. Đảng Dân chủ, nắm Thượng viện và Nhà Trắng, muốn duy trì hoặc tăng chi tiêu cho giáo dục, y tế, biến đổi khí hậu, và hỗ trợ người thu nhập thấp. Căng thẳng giữa 2 đảng ngày càng gia tăng khi một số nghị sĩ Cộng hòa muốn đưa các điều khoản bảo thủ vào dự luật ngân sách, như siết nhập cư, giảm hỗ trợ Ukraine, và hạn chế một số quyền liên quan đến phá thai hoặc bình đẳng giới trong khi đảng Dân chủ phản đối việc “gài chính sách” vào ngân sách, yêu cầu thông qua một “clean bill” — tức dự luật chỉ tập trung vào chi tiêu, không thêm điều khoản chính trị.

Ảnh hưởng tới nền kinh tế

Dù cho viễn cảnh lưỡng đảng đi tới được thống nhất và chấm dứt hiện trạng, những hậu quả mà nó mang lại cũng không mấy tích cực. Theo số liệu được ước tính vào ngày 28 tháng 10, khoảng 730 nghìn viên chức đang làm việc không lương và khoảng 800 nghìn cá nhân được cho là đã được cho thôi việc không lý do trước đó. Không chỉ vậy, hàng triệu người thu nhập thấp đang không thể tiếp cận với các khoản hỗ trợ, bao gồm cả những người thất nghiệp đang hoàn toàn phụ thuộc vào trợ cấp chính phủ.

Nếu tình trạng này được chấm dứt, chính phủ sẽ phải chi ra một lượng tiền khổng lồ để khắc phục hậu quả, bao gồm thanh toán tiền lương, khôi phục các dự án liên bang và tái cấp các khoản trợ cấp kinh tế. Điều đó đồng nghĩa với việc một lượng thanh khoản lớn sẽ được bơm vào nền kinh tế cùng lúc, có nguy cơ làm gia tăng lạm phát và gây áp lực lên đồng USD – điều mà Cục Dự trữ Liên bang (FED) đã nỗ lực kiểm soát từ đầu năm ngoái. Ở chiều ngược lại, nếu chính phủ trì hoãn thanh toán, uy tín tài chính quốc gia sẽ suy giảm nghiêm trọng, kéo theo niềm tin vào đồng USD cũng yếu đi. Ngoài ra, việc hàng triệu công chức mất lương trong 1–2 tháng có thể khiến nhiều gia đình không đủ khả năng trả nợ tín dụng, làm gia tăng rủi ro cho hệ thống tài chính. Điều này phản ánh sự mong manh của nền kinh tế Mỹ khi chính trị rơi vào bế tắc ngân sách.

Nguy cơ tới nền an ninh quốc gia

Vậy các quý độc giả nghĩ sao nếu quân đội hoặc các lực lượng đảm bảo an ninh quốc gia phải tiếp tục hoạt động trong tình trạng thiếu hụt ngân sách? Liệu những quân nhân đang ngày đêm hy sinh để bảo vệ Tổ quốc có dao động khi những bất đồng chính trị tại Quốc hội lại vô cớ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của họ? Đây chính là câu hỏi nhức nhối mà giới quân sự Mỹ đang phải tự vấn, nhất là khi kế hoạch tái phân bổ khoản ngân sách trị giá 8 tỷ USD từ các quỹ nghiên cứu và phát triển chỉ mang tính tạm thời, nhằm đảm bảo chi trả lương cho quân nhân trong ngắn hạn. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng biện pháp này không thể kéo dài và không bao phủ toàn bộ lực lượng, nghĩa là nếu đợt đóng cửa chính phủ tiếp tục, nhiều quân nhân có thể bị lỡ kỳ lương kế tiếp.

Trên thực tế, tình hình có thể nghiêm trọng hơn nhiều so với những gì các báo cáo chính thức nêu ra. Tính đến cuối tháng 10, chỉ có một số lực lượng được đảm bảo chi trả lương — bao gồm cảnh sát liên bang, an ninh biên giới, an ninh hàng không và một phần các đơn vị tình báo thuộc Bộ An ninh Nội địa. Trong khi đó, nhiều lực lượng khác vẫn chưa nhận được bất kỳ cam kết cụ thể nào từ chính phủ. Điều này khiến hàng nghìn quân nhân và nhân viên an ninh rơi vào trạng thái bất định, khi họ vừa phải duy trì nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, vừa lo lắng cho chính sinh kế của mình.

Tác động lên giá vàng

Về mặt lý thuyết, những yếu tố trên có xu hướng thúc đẩy giá vàng tăng. Khi nền kinh tế đình trệ, các khoản vay bị trì hoãn hoặc không được thanh toán, và triển vọng tài chính trở nên ảm đạm, đồng USD sẽ chịu áp lực mất giá do rủi ro lạm phát gia tăng. Trong bối cảnh đó, vàng thường được coi là tài sản trú ẩn an toàn, giúp nhà đầu tư bảo vệ giá trị trước những biến động khó lường của thị trường. Do đó, nếu tình trạng đóng cửa chính phủ kéo dài, khả năng giá vàng bước vào đà tăng sẽ ngày càng lớn.

Ở một góc nhìn đa chiều hơn, khoảng lặng thông tin đì kèm với sự hoang mang đang gia tăng là một cơ hội lý tưởng có những cá mập để thao túng thị trường nhằm trục lợi. Một khi tâm phòng thủ của các nhà đầu tư nhỏ lẻ ngày một cực đoạn, vàng chỉ số sẽ "phiêu lưu" đến những vùng đất không tưởng và một khi một thông tin có sức nóng bẻ gãy đà tăng, khoản lỗ sẽ không mời mà tới với tài khoản tưởng chừng như an toàn tuyệt đối.

Chính vì vậy, việc giữ vững kỷ luật đầu tư và tỉnh táo trước các biến động ngắn hạn là yếu tố sống còn trong giai đoạn hiện nay. Thị trường vàng vẫn có thể duy trì xu hướng tăng nếu bất ổn chính trị và ngân sách kéo dài, nhưng mức độ rủi ro cũng tỷ lệ thuận với kỳ vọng lợi nhuận. Càng trong thời điểm hỗn loạn, sự thận trọng và tầm nhìn dài hạn càng trở thành vũ khí bảo vệ giá trị đầu tư hiệu quả nhất. Với những nhà đầu tư đang có nhu cầu đầu tư, tham khảo các dịch vụ hỗ trợ, hay đơn giản là học hỏi thêm các kiến thức về thị trường. Đừng chần chừ mà hay tham gia ngày vào cộng động Giao Lộ Đầu Tư qua zalo hoặc telegram.