Trí tuệ nhân tạo định hình lại tương lai việc làm toàn cầu

Một khảo sát gần đây của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) với sự tham gia của hàng trăm doanh nghiệp lớn trên toàn cầu đã làm sáng tỏ những thay đổi đáng kể mà trí tuệ nhân tạo (AI) có thể mang lại cho thị trường lao động trong tương lai gần. Báo cáo Future of Jobs (Tương lai việc làm), được công bố ngày 8/1, nhấn mạnh rằng từ nay đến năm 2030, AI không chỉ thay thế một số công việc hiện tại mà còn thúc đẩy quá trình tái định hình cấu trúc lao động.

Theo báo cáo, khoảng 41% doanh nghiệp tham gia khảo sát dự đoán sẽ cắt giảm nhân sự trong vòng 5 năm tới. Lý do chính đến từ sự phát triển của AI và các công nghệ tự động hóa, cho phép các công ty tiết kiệm chi phí bằng cách thay thế con người trong một số lĩnh vực nhất định. Các công việc dễ bị ảnh hưởng nhất bao gồm nhân viên dịch vụ bưu chính, trợ lý lãnh đạo, và kế toán tiền lương. Đáng chú ý, lần đầu tiên, thiết kế đồ họa và thư ký pháp lý xuất hiện trong danh sách những nghề nghiệp dễ bị thay thế bởi AI, cho thấy sự phát triển mạnh mẽ của AI tạo sinh (Generative AI) trong việc xử lý các công việc đòi hỏi tri thức và sáng tạo.

Bên cạnh đó, báo cáo cũng nhấn mạnh rằng hơn 77% doanh nghiệp dự kiến sẽ đầu tư vào đào tạo lại và nâng cao kỹ năng cho nhân viên trong giai đoạn 2025-2030. Mục tiêu của các chương trình đào tạo này không chỉ là giúp nhân viên thích nghi với công nghệ mà còn là để họ có thể hợp tác hiệu quả với các hệ thống AI và công cụ tự động hóa mới.

Trái ngược với những báo cáo trước đây, lần này WEF không còn khẳng định các công nghệ mới, bao gồm AI, sẽ tạo ra nhiều việc làm hơn so với những gì chúng thay thế. Thay vào đó, báo cáo nhấn mạnh rằng AI và năng lượng tái tạo đang định hình lại thị trường lao động bằng cách tăng nhu cầu đối với các ngành nghề công nghệ cao và chuyên gia, đồng thời làm giảm nhu cầu ở các ngành nghề truyền thống hơn.

Các công ty trong khảo sát cũng cho biết nhu cầu về các kỹ năng liên quan đến AI đang tăng nhanh chóng. Khoảng 70% doanh nghiệp dự kiến sẽ tuyển dụng các chuyên gia có khả năng thiết kế và phát triển công cụ AI, trong khi 62% có kế hoạch tìm kiếm nhân viên có khả năng phối hợp hiệu quả với công nghệ này. Điều này cho thấy sự chuyển dịch rõ rệt trong ưu tiên tuyển dụng, khi các công ty ngày càng tập trung vào các kỹ năng kỹ thuật số và khả năng làm việc với công nghệ cao.

Mặc dù AI đang thay thế một số công việc, báo cáo của WEF vẫn mang tính lạc quan khi cho rằng tác động chính của AI không phải là loại bỏ hoàn toàn con người, mà là cải thiện khả năng của họ. Theo WEF, tương lai lao động sẽ được định hình bởi sự hợp tác giữa con người và máy móc, nơi công nghệ hỗ trợ nâng cao năng suất và sáng tạo, thay vì loại bỏ hoàn toàn vai trò của nhân lực. Các kỹ năng mềm, như giao tiếp, lãnh đạo, và tư duy phản biện, tiếp tục được coi là yếu tố then chốt trong môi trường làm việc tương lai.

Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng đã có những trường hợp AI trực tiếp dẫn đến mất việc làm trong những năm gần đây. Các công ty công nghệ lớn, như Dropbox và Duolingo, đã công khai cho biết rằng việc áp dụng AI là một trong những lý do chính khiến họ phải sa thải nhân viên. Điều này làm nổi bật thách thức mà AI đặt ra, khi các công ty phải cân bằng giữa việc tận dụng công nghệ tiên tiến và duy trì lực lượng lao động con người.

Tóm lại, AI đang dần trở thành một yếu tố không thể thiếu trong quá trình chuyển đổi kinh tế và xã hội. Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ này mang lại cơ hội lớn, nhưng đồng thời cũng đặt ra những thách thức đáng kể. Việc chuẩn bị sẵn sàng để thích nghi, học hỏi, và hợp tác với AI sẽ là chìa khóa giúp các cá nhân và doanh nghiệp thành công trong môi trường lao động mới.