Vì sao càng về cuối năm (hoặc sau chuỗi thắng), trader càng dễ trả lại lợi nhuận cho thị trường?

Nghịch lý quen thuộc của trading: thua khi đã bắt đầu thắng

Trong suy nghĩ của nhiều người, giai đoạn nguy hiểm nhất của trader là lúc mới bước vào thị trường, chưa có kiến thức và kinh nghiệm. Nhưng thực tế lại cho thấy một nghịch lý ngược lại: rất nhiều trader không thua ở giai đoạn học hỏi, mà thua khi đã bắt đầu có lợi nhuận.

Thời điểm rủi ro nhất thường rơi vào hai giai đoạn: sau một chuỗi thắng liên tiếp, hoặc về cuối năm khi tài khoản đã có mức tăng trưởng nhất định. Đây là lúc trader tin rằng mình đã “đi đúng hướng”, đã hiểu thị trường, và bắt đầu nới lỏng những nguyên tắc từng giúp họ sống sót.

Điều nguy hiểm là quá trình này diễn ra rất âm thầm. Trader không làm một sai lầm lớn ngay lập tức, mà là một chuỗi những điều chỉnh nhỏ trong tư duy và hành vi, đủ để phá vỡ sự cân bằng trước đó.

Sự tự tin thái quá – kẻ thù nguy hiểm nhất sau chuỗi thắng

Sau vài tuần hoặc vài tháng giao dịch hiệu quả, cảm giác kiểm soát thị trường bắt đầu xuất hiện. Trader thấy mình vào lệnh “đâu cũng đúng”, stop-loss ít bị chạm, tài khoản tăng đều. Từ đó, tâm lý overconfidence – tự tin thái quá hình thành.

Sự tự tin này khiến trader bắt đầu thay đổi cách giao dịch, dù không nhận ra ngay:

• Vào lệnh sớm hơn vì “giá chắc sẽ chạy”
• Chấp nhận setup chưa đủ điều kiện vì “lần trước cũng thế mà vẫn thắng”
• Tăng khối lượng vì “tỷ lệ thắng đang cao”

Vấn đề không nằm ở từng hành động riêng lẻ, mà ở việc trader đã thay đổi xác suất theo hướng bất lợi cho chính mình. Thị trường không quan tâm bạn vừa thắng hay vừa thua, nhưng khi kỷ luật bị nới lỏng, rủi ro sẽ tăng nhanh hơn lợi nhuận.

Cuối năm – thời điểm tâm lý dễ mất cân bằng nhất

Cuối năm là giai đoạn đặc biệt nhạy cảm đối với trader. Thanh khoản thị trường thường có dấu hiệu suy giảm, dòng tiền lớn hoạt động chọn lọc hơn, trong khi biến động giá lại có thể trở nên thất thường và khó đoán.

Trớ trêu ở chỗ, đây lại là lúc trader dễ đặt kỳ vọng cao nhất. Sau một năm giao dịch, ai cũng muốn “tối ưu thêm chút nữa”, muốn chốt năm với kết quả đẹp. Chính kỳ vọng này tạo ra áp lực vô hình, khiến trader khó chấp nhận việc đứng ngoài hoặc giao dịch ít đi.

Thay vì giảm tần suất để thích nghi với điều kiện thị trường, nhiều trader lại giao dịch nhiều hơn, tìm kèo gắt hơn, và chấp nhận rủi ro cao hơn. Đây là công thức rất quen thuộc dẫn tới việc trả lại phần lớn lợi nhuận đã kiếm được.

Nỗi sợ mất lợi nhuận và vòng xoáy giao dịch cảm tính

Khi tài khoản đã có lãi, tâm lý của trader thay đổi rõ rệt. Mỗi nhịp giá đi ngược kỳ vọng không còn được nhìn nhận như một dao động bình thường, mà trở thành mối đe dọa trực tiếp tới thành quả.

• Trader bắt đầu:
• Đóng lệnh sớm để “giữ lãi”
• Không dám để giá chạy đúng kế hoạch
• Phản ứng quá nhanh với những biến động nhỏ

Nhưng điều mâu thuẫn là khi giá quay đầu đi đúng hướng sau khi bị đóng lệnh, FOMO lại xuất hiện. Trader vào lại lệnh với điểm vào kém hơn, stop-loss xa hơn, và tâm lý không còn vững vàng như ban đầu.

Chuỗi hành động này khiến giao dịch trở nên rời rạc, thiếu nhất quán. Lợi nhuận không biến mất vì một cú thua lớn, mà bị bào mòn dần qua hàng loạt quyết định cảm tính nhỏ.

Khi trader quên mất điều đã giúp mình thắng

Một điểm rất đáng chú ý là: phần lớn trader đã từng giao dịch rất kỷ luật trong giai đoạn đầu có lợi nhuận. Họ chọn lọc setup kỹ hơn, kiên nhẫn chờ điểm vào, và tôn trọng rủi ro.

Nhưng khi tài khoản tăng, chính những điều này lại bị coi nhẹ. Trader bắt đầu tin rằng lợi nhuận đến từ khả năng “đọc giá”, thay vì từ hệ thống và kỷ luật. Đây là bước chuyển nguy hiểm, vì nó biến trading từ một trò chơi xác suất thành một cuộc đánh cược cảm xúc.

Thị trường không thay đổi, nhưng cách trader tương tác với thị trường đã thay đổi. Và khi kỷ luật không còn là ưu tiên số một, lợi nhuận sớm muộn cũng sẽ quay trở lại thị trường.

Trader chuyên nghiệp làm gì khác trong giai đoạn này?

Những trader bền vững, đặc biệt là những người giao dịch theo tư duy quỹ, thường làm điều ngược lại với số đông. Khi đang thắng, họ trở nên thận trọng hơn, chứ không phải liều lĩnh hơn.

Họ sẵn sàng:

• Giảm khối lượng giao dịch
• Giảm số lệnh trong tuần
• Chấp nhận bỏ qua cơ hội nếu điều kiện không đủ rõ ràng

Đối với họ, bảo toàn lợi nhuận quan trọng không kém việc tạo ra lợi nhuận mới. Việc “không mất tiền” trong giai đoạn nhạy cảm được coi là một kết quả tích cực, chứ không phải thất bại.

Bài học cốt lõi: giữ kỷ luật khi đang thắng mới là đẳng cấp

Giai đoạn trader cần kỷ luật nhất không phải lúc tài khoản âm, mà là lúc tài khoản đang tăng trưởng tốt. Khi mọi thứ diễn ra thuận lợi, việc giữ nguyên nguyên tắc cũ mới là thử thách thật sự.

Trading không phải hành trình liên tục kiếm tiền, mà là quá trình giữ tiền và tăng tiền trong những thời điểm phù hợp. Những trader trả lại lợi nhuận cho thị trường không phải vì họ kém, mà vì họ quên mất lý do khiến mình từng thắng.

Cuối cùng, lợi nhuận chỉ thực sự thuộc về trader khi họ bảo vệ được nó. Và điều đó bắt đầu từ việc biết chậm lại, biết giảm rủi ro, và biết dừng đúng lúc – đặc biệt là khi mọi thứ đang diễn ra tốt đẹp.