Cuối tuần này tại Nhật Bản: Thùng phiếu trở thành chiến trường thị trường trái phiếu

Khi mặt trời mọc trên Tokyo vào cuối tuần này, Nhật Bản sẽ không chỉ tổ chức một cuộc bầu cử mà còn tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý về chính cấu trúc của sự kìm kẹp tài chính. Vấn đề không chỉ đơn thuần là đảng nào sẽ được hưởng lợi nhiều nhất. Mà là liệu những bức tường đang chống đỡ ngôi nhà nợ nần của Nhật Bản có thể chịu đựng được một đợt pháo hoa tài chính nữa hay không… hay liệu chúng có thể sụp đổ trước sức ép của một xã hội ngày càng bất ổn.

Thị trường trái phiếu chính phủ Nhật Bản (JGB) - vốn được coi là ao cá chép yên ả của lãi suất toàn cầu - giờ đây đang chao đảo vì căng thẳng. Lợi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm lặng lẽ vượt qua mức cao nhất trong ngày kể từ năm 2008. Trong khi đó, kỳ hạn 20 và 30 năm - những bóng ma của thời kỳ phát hành hậu khủng hoảng - đã leo lên mức cao kỷ lục chưa từng thấy kể từ khi ra đời vào năm 1999. Đây không phải là những cơn chấn động - mà là những đường đứt gãy nứt ra dưới bề mặt của sự kìm hãm kéo dài hàng thập kỷ.

Liên minh LDP-Komeito đang hứa hẹn những khoản tiền mặt một lần, một cơn sốt tài chính nhanh chóng. Phe đối lập? Họ đang đề xuất những đợt cắt giảm thuế tiêu dùng sâu hơn, lâu dài hơn - quyết liệt hơn, dân túy hơn, và gây gián đoạn nguồn thu hơn nhiều. Đó là một cuộc đấu giá chính trị, nơi các khoản đấu thầu được tài trợ bởi người đóng thuế, và đồng tiền là uy tín.

Nhưng đằng sau những lời hứa hẹn đối chọi nhau là một cuộc đấu tranh sâu sắc hơn. Trong hơn chục năm qua, Nhật Bản đã trở thành bậc thầy của việc tái phân phối âm thầm - chuyển giao tài sản từ người tiết kiệm sang nhà nước không phải thông qua thuế suất rõ ràng, mà thông qua lợi suất bị kìm hãm, mua trái phiếu liên tục, và sự xói mòn chậm chạp của lợi nhuận thực tế. Các hộ gia đình đã trở thành đối trọng thầm lặng cho cơn nghiện nợ của chính phủ, gánh chịu chi phí dưới dạng lợi suất biến mất và lạm phát tăng chậm.

Giờ đây, cơ chế chuyển tiền thầm lặng đó đang bị chỉ trích. Lạm phát đã vén bức màn bí mật. Trong nhiều năm, lãi suất thực âm chỉ là một khái niệm trừu tượng - một phép tính toán học trên bảng tính của ngân hàng trung ương. Nhưng khi giá gạo tăng vọt mà tiền gửi tiết kiệm vẫn gần như không sinh lời, cái giá của sự kìm kẹp tài chính trở nên rõ ràng đến khó chịu.

Những lời hứa hẹn trong chiến dịch tranh cử - dù dưới hình thức phát tiền hay giảm thuế - không chỉ đơn thuần là vận động tranh cử. Chúng là một hình thức phản kháng bảng cân đối kế toán. Cử tri không chỉ tìm kiếm sự cứu trợ; họ đang đòi hỏi một sự trở lại của không gian tài chính, đòi lại những gì đã bị âm thầm chiếm đoạt. Đây không phải là sự hào phóng - họ coi đó là sự đền bù.

Và thị trường đang dõi theo với đôi mắt nheo lại. Bởi vì nếu Nhật Bản - hình mẫu toàn cầu về việc tài trợ cho các khoản tài chính hào phóng thông qua sự trấn an tài chính - bắt đầu phá vỡ thế cân bằng này dưới áp lực của hòm phiếu, thì một câu hỏi lớn hơn nhiều sẽ xuất hiện: liệu thỏa thuận lớn vốn là nền tảng cho thị trường nợ công hiện đại có còn nguyên vẹn hay không?

Đây không chỉ là một bài kiểm tra ý chí chính trị cục bộ. Nó còn là một bài kiểm tra áp lực lên chính mô hình mà các xã hội nợ cao đã dựa vào trong hơn một thập kỷ: một khế ước xã hội thầm lặng, nơi các hộ gia đình chấp nhận lợi nhuận bằng không, các ngân hàng trung ương hấp thụ thời hạn như một miếng bọt biển, và các chính phủ âm thầm lạm phát để hướng tới sự bền vững.

Nhưng nếu giờ đây cử tri đòi hoàn tiền - lợi suất cao hơn, thuế suất thấp hơn, sức mua thực tế - thì toàn bộ cấu trúc sẽ sụp đổ. Thị trường không chỉ đánh hơi thấy chênh lệch lãi suất của Nhật Bản; họ đang dò tìm dấu hiệu lây lan. Bởi vì nếu sự mệt mỏi do đàn áp đã xuất hiện ở đây, nó có thể xuất hiện ở bất cứ đâu.

Cuộc bỏ phiếu cuối tuần này có thể quyết định ai sẽ thành lập chính phủ tại Tokyo. Nhưng đối với thị trường, nó đang thăm dò một điều sâu sắc hơn nhiều: liệu thỏa thuận ba bên giữa hộ gia đình, thị trường và nhà nước - một thỏa thuận dựa vào những người tiết kiệm thầm lặng và các ngân hàng trung ương ngoan ngoãn - có còn bền vững về mặt chính trị hay không? Hay nó đang rạn nứt, từng cuộc bầu cử một?

Stephen Innes