Hoa Kỳ, Hệ thống Thuế và Bóng ma của Siêu lạm phát

Báo cáo “Triển vọng Ngân sách Dài hạn 2025–2055” của Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ (CBO) cho thấy một bức tranh ngày càng bấp bênh: để duy trì khả năng trả nợ và chi trả lãi suất, thuế của Hoa Kỳ, tính theo phần trăm GDP, phải tiếp tục tăng đều đặn. Nhưng tăng thuế không phải là một giải pháp bền vững nếu nền kinh tế không tạo ra giá trị gia tăng thực tế.

Khi chi phí trả nợ vượt quá tăng trưởng kinh tế thực, chính phủ có xu hướng dựa vào in tiền (monetization) – một hướng đi có thể dẫn đến siêu lạm phát, giống như những gì đã từng xảy ra ở Đức thời Weimar hay Zimbabwe. Điều này lý giải phần nào sự nổi lên của các tài sản đầu cơ phi truyền thống như Dogecoin (DOGE) – không chỉ là một trò đùa, mà phản ánh sự bất tín ngày càng lớn với đồng tiền fiat.

Cơ sở hạ tầng: Cứu cánh hay gánh nặng?

Việc đầu tư vào hạ tầng cơ bản (đường bộ, đường sắt, đường ống) là hợp lý ở giai đoạn đầu vì nó mở rộng khả năng kinh tế, thu hút doanh nghiệp, tạo việc làm và tăng doanh thu thuế. Nhưng khi đã qua giai đoạn “đồng tiền đầu tiên”, những hạ tầng bổ sung sau đó thường chỉ tăng thêm năng lực mà không thay đổi bản chất vận hành của nền kinh tế.

Đến một điểm bão hòa, đầu tư thêm vào hạ tầng chủ yếu là duy trì, không còn tạo ra tăng trưởng biên. Khi đó, việc vay thêm để thay thế hạ tầng cũ không sinh ra dòng tiền mới, trong khi chi phí lãi vay ngày càng cao. Đây là một cái bẫy tài chính cấu trúc mà nền kinh tế Mỹ (và nhiều nước phát triển) đang đối mặt.

Cấu trúc sản xuất già cỗi và năng suất suy giảm

Giống như hạ tầng, nhiều nhà máy và tài sản sản xuất ở Mỹ đã cũ kỹ, không còn cạnh tranh nổi với nhà máy mới được xây dựng tại các quốc gia đang phát triển. Những nhà máy hiện đại tại châu Á được xây dựng với công nghệ mới, tự động hóa cao, và chi phí thấp hơn – tạo ra một bất lợi lớn về năng suất và giá cả cho Mỹ.

Nền kinh tế Mỹ hiện tại không chỉ là nền kinh tế dịch vụ, mà còn là nền kinh tế suy giảm năng suất cốt lõi, điều này bóp nghẹt khả năng tăng trưởng thực tế và khiến nguồn thu thuế trở nên mong manh hơn – một tình trạng cực kỳ nguy hiểm trong bối cảnh nợ công khổng lồ.

Chu kỳ thế tục – Bài học lịch sử và tương lai dự đoán

Turchin và Nefedov, trong công trình “Secular Cycles”, đã chỉ ra rằng các nền kinh tế thường đi theo chu kỳ:

Mở rộng – Khai phá tài nguyên, mở rộng dân số, tăng năng suất

Bão hòa – Tài nguyên cạn kiệt, dân số vượt mức tải của hệ sinh thái kinh tế

Đình lạm – Năng suất đình trệ, nợ gia tăng để "mua thời gian"

Sụp đổ – Do khủng hoảng tài chính, chiến tranh, dịch bệnh hoặc cách mạng

Chúng ta đang ở giai đoạn "đình lạm" – stagnation + inflation, một đặc trưng từ giữa thập niên 1970 đến nay. Từ khi khủng hoảng dầu mỏ năm 1973 xảy ra, thế giới buộc phải sống “tiết kiệm hơn”. Các cú sốc dầu, chiến tranh địa chính trị, và chính sách tiền tệ nới lỏng đã đẩy tăng trưởng phụ thuộc vào nợ nhiều hơn vào năng suất.

Dữ liệu từ Ngân hàng Thế giới cho thấy rằng thương mại toàn cầu/GDP toàn cầu đã đạt đỉnh từ năm 2008–2010, và đang đi ngang hoặc giảm nhẹ. Điều này phản ánh sự phân mảnh toàn cầu hóa và giới hạn của tăng trưởng mở rộng bằng thương mại. Đây là một dấu hiệu sớm của giai đoạn suy tàn của chu kỳ thế tục.

DOGE, thuế quan và phản ứng của xã hội

Trong bối cảnh này, DOGE hay các tài sản phi tập trung không còn là trò đùa, mà là hệ quả tâm lý phản kháng tiền fiat và hệ thống nợ lỏng lẻo. Tương tự, thuế quan được đưa ra như một biện pháp bảo hộ trong lúc hệ thống đang rạn nứt – không phải vì hiệu quả kinh tế, mà vì lý do sinh tồn chính trị.

Người lao động thu nhập thấp ngày càng khó nộp thuế; sự phân hóa giàu – nghèo và bất mãn xã hội tăng lên, đặt nền tảng cho những chuyển biến lớn về thể chế hoặc... sụp đổ.

Kết luận: Thế giới trong giai đoạn hoàng hôn của chu kỳ dài

Mô hình tăng trưởng dựa vào mở rộng tín dụng, toàn cầu hóa, và khai thác tài nguyên giá rẻ đã đến giới hạn. Giai đoạn tiếp theo của chu kỳ thế tục, nếu diễn ra như lịch sử từng chứng minh, có thể là:

Suy thoái kéo dài kèm đình lạm

Nổ bong bóng nợ công

Khủng hoảng lòng tin vào tiền tệ fiat

Sự trỗi dậy của tài sản thay thế (vàng, crypto, năng lượng)

Biến động địa chính trị lớn (các “chiến tranh cấu trúc”)

Và cuối cùng, tái lập trật tự kinh tế - chính trị toàn cầu