Thuế Quan, "Nỗi Đau" và Chính Trị: Nước Cờ Nguy Hiểm của Donald Trump

Trong một động thái táo bạo nhưng gây tranh cãi, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump – người đang tìm cách quay trở lại Nhà Trắng – đã đề xuất một gói thuế quan toàn diện lên hàng hóa nhập khẩu. Tuy nhiên, theo tiết lộ từ The Wall Street Journal, Trump đã thừa nhận riêng với các cố vấn rằng kế hoạch này có thể đẩy nền kinh tế Mỹ vào suy thoái. Điều đáng chú ý hơn, ông cho rằng điều này là “chấp nhận được” nếu phục vụ cho mục tiêu chiến lược dài hạn.

Chiến lược hay canh bạc chính trị?

Việc Trump sẵn sàng chấp nhận "nỗi đau kinh tế" là tín hiệu cho thấy ông đang theo đuổi một đường lối chính sách không khoan nhượng – một lần nữa đưa "nước Mỹ trên hết" trở thành cốt lõi chiến dịch tranh cử. Tuy nhiên, khác với nhiệm kỳ trước khi ông đối mặt với một Fed ôn hòa và lãi suất thấp, hiện tại Trump đang bước vào một môi trường tài chính khó khăn hơn nhiều.

Câu hỏi đặt ra: Liệu đây có phải là nước cờ chính trị được tính toán kỹ lưỡng, hay là một canh bạc với hệ lụy lan rộng?

Hiệu ứng tức thì: Thị trường hoảng loạn

Đề xuất thuế quan đã khiến thị trường tài chính ngay lập tức rung chuyển. Lợi suất trái phiếu kho bạc 10 năm tăng lên trên 4,5%, cho thấy sự tháo chạy khỏi trái phiếu của các nhà đầu tư lớn – đặc biệt là Nhật Bản và Trung Quốc. Việc bán tháo trái phiếu không chỉ làm sụt giảm giá trị trái phiếu mà còn tăng chi phí vay mượn cho chính phủ Mỹ, vốn đang đối mặt với mức nợ quốc gia kỷ lục.

Song song đó, chỉ số S&P 500 lao dốc trước khi hồi phục khi Trump bất ngờ nhượng bộ, miễn thuế cho một số quốc gia. Điều này cho thấy thị trường vẫn còn nhạy cảm cao độ với rủi ro chính sách, và niềm tin vào "sự ổn định thể chế" đang bị thử thách.

Trump - Người học nhanh từ thị trường?

Dù nổi tiếng là người chống lại các quy chuẩn chính thống, Trump không hẳn là không lắng nghe thị trường. Việc nhanh chóng rút lại một phần kế hoạch cho thấy ông hiểu rằng cơn bão thị trường tài chính có thể nhấn chìm chiến dịch tranh cử của chính mình – nhất là khi ông đang vận động như một người “hiểu kinh tế và thị trường” hơn chính quyền đương nhiệm.

Tuy nhiên, câu nói của Trump rằng "mọi người hơi mất kiểm soát, họ có chút sợ hãi" lại phơi bày một vấn đề lớn hơn: sự ngạo mạn trong điều hành chính sách, coi thị trường như một ván cờ có thể kiểm soát.

Rủi ro chu kỳ kinh tế đảo chiều

Nếu các chính sách thuế quan tiếp tục được triển khai, nền kinh tế Mỹ có thể đối mặt với cú sốc cung - tương tự như những gì đã từng xảy ra dưới thời Nixon vào đầu những năm 1970. Khi chi phí nhập khẩu tăng, lạm phát có thể nóng lên trong khi tăng trưởng chậm lại – một mô hình “stagflation” (lạm phát đình trệ) khó kiểm soát bằng công cụ tiền tệ.

Với mức lãi suất đã ở mức cao lịch sử (trên 5%), Fed không còn dư địa để cắt giảm mạnh lãi suất nếu xảy ra suy thoái. Khả năng chính sách tiền tệ phản ứng mềm mại như thời COVID gần như là bất khả thi. Nói cách khác, "nỗi đau" mà Trump chấp nhận có thể trở thành “cơn địa chấn" tài chính – không chỉ cho Mỹ mà còn toàn cầu.

Ảnh hưởng đến thương mại toàn cầu và Trung Quốc

Việc Trump gia tăng áp lực thuế quan có thể tạo ra một cuộc chiến thương mại phiên bản mới với Trung Quốc, điều từng gây bất ổn mạnh vào năm 2018–2019. Tuy nhiên, trong môi trường địa chính trị hiện tại – với căng thẳng ở Trung Đông, xung đột Nga–Ukraine và chuỗi cung ứng chưa phục hồi hoàn toàn – một cuộc chiến thương mại lúc này có thể phá vỡ hệ thống thương mại toàn cầu đang mong manh.

Hơn nữa, các đối tác thương mại lớn như EU, Nhật Bản, Hàn Quốc... cũng đang có dấu hiệu rơi vào suy thoái kỹ thuật. Việc Mỹ “tự cô lập mình” về thương mại có thể làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu tăng trưởng toàn cầu.

Kết luận: “Nỗi đau” không chỉ là con số GDP

Nếu mục tiêu của Trump là làm rung chuyển nền kinh tế toàn cầu để tái định hình vị thế Mỹ – như một người đàm phán cứng rắn – thì cái giá phải trả sẽ không nhỏ. Không chỉ là suy thoái GDP, mà còn là niềm tin thị trường, uy tín chính sách và ổn định tài chính dài hạn.

Trump đang bước trên một lằn ranh rất hẹp giữa chiến lược và canh bạc. Và khi thị trường tài chính là kẻ phản ứng tức thì – "đầy cảm xúc nhưng không tha thứ", như cách Warren Buffett từng nói – bất kỳ nước đi sai nào cũng có thể thổi bùng ngòi nổ cho cuộc khủng hoảng kế tiếp.